Sahte Belge Nedir? Sahte Belge Nasıl Anlaşılır?

Sahte Fatura Nedir?

Sahte belge, sahte fatura ya da bir zamanlarki popüler ismiyle naylon fatura aslında aynı şeyi ifade etmekte olan, aynı anlama gelen tanımlamalardır. Sahte fatura hakkında detaylı bilgi vermeden önce, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda bu konuya ilişkin nasıl bir izahat yapıldığına göz atalım:

“Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.” denilerek aslında kanun koyucu, sahte belge nedir sorusunun yanıtını vermiş. Ancak, ticari hayatta karşımıza çıkan olaylar, sahte belgeyi sadece bu tanımdan ayırt etmemizi imkansız hale getiriyor. Bu sebeple, kanun koyucu tarafından yapılan bu tanımı biraz daha genişletecek olursak, sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi gösteren veya gerçek bir muamele olmasına rağmen o muameleyi tevsik etmek, kanıtlamak için defter ve kayıtlara intikal ettirilen faturanın o işleme ait olmayan ve hiç bir gerçek işleme dayanmadan düzenlenen belge sahte belgedir.

Öncelikle tanımımızın birinci kısmını yani kanun lafzını açıklayalım. Herhangi gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenmesi demek, alıcı ve satıcı arasında herhangi bir mal veya hizmet alış satışı olmamasına rağmen, satıcı tarafından alıcı adına bir fatura düzenlenmesi demektir. Peki madem ortada herhangi bir ticari faaliyet yok, o halde satıcı neden olmayan bir işlem için sahte fatura düzenlemektedir? Bu sorunun yanıtı iki açıdan önemlidir.

Satıcı hiç satmadığı bir mal için fatura düzenleyerek, alıcıdan düzenlediği fatura tutarı üzerinden belli bir komisyon almaktadır. Alıcının bu faturayı almasının sebebi ise, indirilecek katma değer vergisi tutarını yükselterek dönem sonunda devlete daha az katma değer vergisi ödemektir. Örneğin, satıcıya 100.000-TL’lik bir sahte fatura düzenlemesi karşılığında 5.000-TL komisyon ödeyen alıcı, bu faturayı defterine kaydettiği vakit genel oranda katma değer vergisine tabi bir ticari faaliyet içerisinde yer alıyorsa 18.000-TL’sına tekabül eden bir KDV indirimi yapmakta ve bu suretle devlete ödemesi gereken 18.000-TL’lik KDV’nin 13.000-TL’sini ödemeyerek devletten kaçırmaktadır. Vergi kanunlarına göre kaçakçılık suçu olarak kabul edilen bu durumun cezasının çok büyük miktarlarda para cezası ve 5 yıla kadar hapis cezasına çarptırılmaktadır.

Şimdi de tanımımızın ikinci kısmına geçelim. Kimi zaman mükellefler daha uygun fiyatlı olması, satıcının fatura kesmek istememesi, satıcının fatura kesmeme karşılığında daha uygun fiyat teklif etmesi gibi birçok sebepten dolayı satın aldıkları mala veya hizmete ait faturayı almayabilmekteler. Böyle bir durumda hem maliyet hem de katma değer vergisi yönünden dezavantajlı konuma düşen alıcılar, işte faturasız aldıkları mal/hizmet tutarı kadarlık faturayı farklı bir firmadan (sahte belge düzenleyicisini olduğunu bilerek veya bilmeyerek) temin edebilmektedirler. Böyle bir durumda ortada gerçek bir mal veya hizmet satın alımı olmasına rağmen, faturada belirtilen mal ve hizmet alımı ile gerçekte yapılan mal ve hizmet alımı aynı olmamakta ve dolayısıyla da bu tarz belgeler vergi idaresi tarafından sahte belge / sahte fatura olarak değerlendirilmektedir.

Sahte Belge, Sahte Fatura nasıl anlaşılır?

Hemen söyleyelim ki dışarıdan bakarak bir faturanın sahte fatura olduğunu anlamak neredeyse imkansızdır. Neredeyse diyoruz çünkü bazen öyle sahte faturalar düzenlenmektedir ki, adeta bağıra bağıra “ben sahte faturayım” diyebilmektedir. Nasıl yani diye merak ediyorsanız, kimi sahte faturalar a4 kağıdına basılmış, mühürsüz, kaşesiz, herhangi bir şekilde Vergi Usul Kanunu’nunda belirtilen şekil şartlarını taşımaması sayesinde sahte fatura olduğu izlenimi uyandırabilmektedir. Bunun dışında bir faturanın Vergi Usul Kanunun 231. maddesinde “Fatura Nizamı” başlığıyla tanımlanmış olan şartları taşıması, bu faturayı geçerli bir hale getirmeyecektir. Daha önce de belirttiğimiz gibi önemli olan fatura muhteviyatı ile gerçekleştirilen mal veya hizmet satış muamalesinin ilişkisidir.

Peki bir fatura, Vergi Usul Kanunu’nunda belirtilen tüm şartları taşıyorsa, bu faturanın sahte olup olmadığını bakarak anlaşılabilir mi? Cevabımız maalesef hayır anlaşılamaz olacak. Bu sahte faturaları bilerek, isteyerek temin eden ve vergi hukukunda “Bilerek Sahte Belge Kullanma” suçunu işleyen kişi/firmaları bir tarafa bıraktığımız zaman, aldıkları faturanın sahte olup olmadığını anlamak isteyen alıcıların kendilerini güvenceye almak en azından riski en aza indirmek için başvuracakları belli başlı birkaç işlem bulunmaktadır. Bunlar;

1) Sadece mal alışı yaptığınız kişinin/firmanın faturasını kabul edin

Firmalar birçok defa satış yaptıkları firmalara, kendiler tarafından düzenlenmemiş, kendilerine başka firmalar tarafından düzenlenmiş faturaları verebilmekte veya “size başka bir firma ismiyle fatura kesip göndereceğiz” diyebilmektedirler. İşte görünüşte herhangi bir sıkıntı yokmuş gibi düşünülen bu yöntem aslında “bilmeden sahte belge kullanan” mükelleflerin en çok başına gelen durumdur. Bu sebeple, alış yaptığınız firmanın o veya bu sebeple kesinlikle size farklı bir firma adıyla fatura vermesini kabul etmeyin.

2) Mümkün olduğunca köklü firmaları tercih edin

Sahte belge düzenleyici olarak tabir edilen ve amaçları komisyon karşılığı sahte fatura düzenlemek olan firmaların büyük çoğunluğu, bu durumu saklamak ve olabildiğince uzun süre sahte fatura basma işlemlerine devam edebilmek için cüzi miktarlarda gerçek faaliyet içerisinde bulunurlar. Örneğin elektrik kablo alış satışı alanında faaliyette bulunan (bulunduğunu beyan eden demek daha doğru olur) bir sahte belge düzenleyicisi, vergi idaresine yakalanmamak ve olabildiğince fazla sahte fatura düzenleyebilmek için bir taraftan komisyon karşılığında sahte fatura düzenlerken, diğer taraftan ise çok ufak tutarlarda elektrik kablosu satışı gerçekleştirmekte olsun. Eğer siz bu az miktarda gerçek satışı alan firmalardan biriyseniz, geçmiş olsun yaptığınız alış her ne kadar gerçek bir alış olsa ve faturanız kanunen aslında gerçek bir fatura olsa bile, vergi idaresi ispatı çok zor olan bu durum karşısında bu elektrik kablosu satna firmanın düzenlediği bütün faturaları sahte kabul etmekte ve aralarında çok az da olsa gerçekten alış yapmış kişileri de “sahte belge kullanma” yönünden incelemeye sevk etmektedir.

İşte bu sebeple, mümkün olduğunca piyasada eski olan, uzun süredir bu işleri yapmış firmaları tercih etmeli, özellikle piyasanın çok altında fiyatlarla satış yapan yeni firmalardan alış yaparken çok daha dikkatli olmalısınız. Tabii her zaman için eski firma sağlam firmadır anlamına da gelmez. Eski firmaların daha güvenli olduğunu bilen sahte fatura düzenleyicileri, kapanmak ya da batmak üzere olan eski firmaları piyasa tabiriyle “yok fiyatına” satın almakta ve sektörde eski bir firma sahibi olmanın güveniyle seri şekilde sahte fatura basma faaliyetine girişebilmektedir.

Nitekim, bazı eski firmalarda ilerleyen zamanlarda türlü sebeplerle sahte fatura düzenleyebilmekte ve bu faturalar yapılan vergi incelemeleriyle tespit edilerek kullananların da incelenmesine neden olabilmektedir. Anlayacağınız bu sadece dikkat edilmesi gereken bir kriter olup, yeni firmaysa sahte belge düzenleyicisi, eski firmaysa sağlam firma gibi genel bir kural asla bulunmamaktadır.

Eski veya yeni fark etmez, çalıştığınız firmalarda her türlü işlem için sözleşme düzenleyin ve yaptığınız işlemlerin bu sözleşmenin içerisinde yer almasına dikkat edin.

3) Mal veya hizmet aldığınız firmanın gerçek bir faaliyeti olduğuna emin olun

Mal veya hizmet aldığını firma için, “ben mal aldığıma göre tabii ki gerçek bir faaliyeti vardır” düşüncesinde olmak, 2. maddede detaylıca açıkladığımız nedenlerden dolayı hiç de doğru değildir. Bu firmaların sahte belge düzenleme işini peçelemek amacıyla az sayıda gerçek işlem tesis edebileceklerini aklınızdan çıkarmayın.

Böyle bir durumun önüne geçmek için en yerinde hareket ise, satıcı firmanın iş yerini ziyaret etmek, gerçekten yaptığı işi yapabilecek yer/depo/çalışan/makine ve teçhizat kapasitesine sahip olup olmadığını gözlemlemektir. Böyle bir önlem şu aşamada sizin için fazla uğraş verici gelebilir ancak ilerleyen zamanlarda geçirebileceğiniz yüzbinlerce liralık sahte belge incelemelerini düşündüğünüz zaman aslında bu ufak önlemin sizin için ne denli mühim olduğunu daha iyi kavrayabilirsiniz.

4) Adres, telefon ve iletişim bilgilerini kontrol edin

Gerçek bir faaliyet içerisinde bulunan firmalar, kendilerini olabildiğince tanıtmak ve duyurmak isteyeceklerdir. Bu sebeple başta kendi internet siteleri olmak üzere internette yer alan birçok firma kayıt sitesinde kayıtlarının bulunması, iletişim bilgilerinin doğru ve açık olması, istenildiği zaman ulaşılması, kurumsal bir yapı olarak görünmesi bir firmanın ilk değerlendirmesi açısından oldukça önemli hususlardır.

Sadece bilgisayar ve telefon yoluyla yapacağınız bu kısa araştırma bile o firma hakkında önemli bilgiler edinmenizi sağlayacaktır.

5) Maliye bakanlığından mükellefi sorgulayın

Maliye bakanlığı, mükelleflerin belirli ölçülerde birbirlerini kontrol etmelerine izin veriyor. Bunun için intvd.gib.gov.tr ve intvrg.gib.gov.tr adreslerini ziyaret ederek buradaki sorgulamalar kısmında e-vergi levhası, e-sicil gibi sorgulamaları gerçekleştirebilirsiniz. Bu sorgulamalar neticesinde mükellef hakkında daha net ve resmi bilgiler edinebilecek ve en azından aklınızdaki şüpheleri kaldırabileceksiniz. Eğer bu sorgulamaların yapılabilmesi için lazım olan bilgileri satıcı vermeye yanaşmazsa, o zaman siz de kuşkulanmak için haklı bir sebepe sahip olmuş olacaksınız.

6) Ticaret odaları ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’ni kullanın

Ticaret odalarının internet siteleri ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi kamunun kullanımına açık platformlardır. Örneğin İstanbul’da ticari faaliyet içerisinde bulunan bir firma için http://www.ito.org.tr/ adresini kullanabilir, buradaki bilgi bankasın kısmına tıkladıktan sonra firma ismiyle arama yapmak suretiyle o firma hakkında detaylı bilgiye sahip olabilirsiniz.

7) Tutar ayrımı yapmaksızın tüm ödemelerinizi banka vasıtasıyla yapın

Aslında kendinizi korumanın en önemli yöntemlerinden biridir banka vasıtasıyla ödeme yapmak. Ufak büyük, az çok ayrımı yapmaksızın ödemelerinizin tamamını banka vasıtasıyla yapın. EFT/Havele veya Kredi Kartıyla yapılan ödemeler olası incelemelerde bu mal veya hizmeti gerçekten aldığınızı ve bunun karşılığında da piyasa değerinde ödeme yaptığınızı kanıtlamak açısından hayati önem taşımaktadır.

Eğer satıcı tüm ısrarlarınıza rağmen nakit ödemede ısrar ediyorsa, siz de almama blöfünüzü göstermekten çekinmeyin. Hiç bir satıcı malını satamama ihtimalini göze almak istemez.

8) Alışveriş muamalesine ilişkin her tür evrakı saklayın

Alışveriş süresince düzenlenen her tür evrakı muhakkak saklayın. Eğer satıcı firma malları kendisi getirecekse ve fatura irsaliyeli fatura değilse, ayrıca sevk irsaliyesi düzenlenmesini isteyin. Eğer malları siz taşıyacaksanız ve kendi aracınız yoksa, daha uygun fiyatlı olduğu için merdiven altı kişilerle çalışmak yerine, sağlam nakliye firmalarıyla çalışın ve bunlardan aldığınız her tür evrakı dosyalayarak saklamayı ihmal etmeyin.

Eğer yukarıda saydığımız tüm bu güvenlik önlemlerini uygularsanız, büyük ölçüde sahte faturalara karşı kendinizi koruyabilirsiniz.

Sahte Fatura kullanmanın cezası nedir?

Herhangi bir şekilde, tedbirsizlik veya dikkatsizlik nedeniyle sahte fatura kullandığınız varsayımı altında bu durumda karşı karşıya olacağınız ceza nedir? Öncelikle şu farkı belirtmekte fayda görüyoruz. Vergi incelemelerinde iki tür sahte fatura kullanımı ayrımı yapılmaktadır. Bunlardan ilki bilerek sahte fatura kullanma eylemiyken, ikincisi bilmeden sahte fatura kullanma durumuduru.

Birincisi, yani bilerek sahte fatura kullanma durumunun sonuçları ikincisine göre çok daha ağır olmaktadır. Öyleki yapılan vergi incelemesi neticesinde vergi müfettişi tarafından sahte faturaların bilerek kullanıldığı kanısına varılması halinde, sahte faturalarda yer alan tutarların toplamı kadar katma değer vergisinin tarhı istenecek, tarhı istenen katma değer vergisinin 3 katı oranında vergi ziyaı cezası ile birinci derece usulsüzlük cezası talep edilecek ve sahte faturalarda yer alan toplam kdv dahil tutarın %10’u kadar da özel usulsüzlük cezasının kesilmesi önerilecektir. Ayrıca bilerek sahte belge kullanma fiili nedeniyle ve kanun hükümlerine göre 2 ile 5 yıl arası hapis cezası istemiyle yetkili cumhuriyet başsavcılığına sevk edilecektir. Ayrıca bilerek sahte fatura kullanımı nedeniyle tarh edilecek vergi aslı ve kesilen vergi cezaları (özel usulsüzlük cezası hariç) için tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma hükümlerinden faydalanılamamaktadır.

Bilmeden sahte belge kullanma durumunda ise, kullanıldığı tespit edilen sahte belgelerde yer alan ve indirime konu edilmiş olan vergi tutarı re’sen tarh edilecek, bu faturalarda yer alan kdv dahil toplam tutar üzerinden %10 özel usulsüzlük cezası ile birinci derece usulsüzlük cezası kesilecektir. Bu kesinlen cezalar ise tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşmaya konu olabilmektedir.

Sahte Fatura kayıtlardan nasıl çıkartılır?

Eğer bir şekilde sahte fatura kullandığınızı biliyor veya fark ettiyseniz, vergi incelemesine girmeden önce bu durumu düzeltmek mümkün. Yapmanız gereken şey, sahte faturaya konu olan KDV tutarlarını ilgili dönemin katma değer vergisi beyannamelerinden çıkarmak. Bunun içinde düzeltme beyannamesi vermeniz yeterli olacaktır.